Op ijzeren klauwen over gletsjerijs in de Savoie

Val Thorens, 2300 meter hoog in de Franse Savoie, is ’s winters de place to be voor wie op zoek is naar ongebreideld skiplezier. In de zomers is het er aanzienlijk minder druk. Onterecht nochtans, want de Vallée des Belleville, waar Val Tho deel van uitmaakt, biedt zomertoeristen tal van sportieve activiteiten om ze een vakantie lang bezig te houden. Wat dacht je van een gletsjertocht?

Half zeven in de ochtend staat berggids Jean-Luc Ligeon ons op te wachten bij de receptie van het hotel om ons naar col de Thorens te brengen, aan de voet van de Chavièregletsjer, waar onze ijstocht een aanvang zal nemen. Voor de gemiddelde vakantieganger zal het een vloek wezen om zo vroeg uit de veren te moeten en het copieuze hotelontbijt vervangen te zien door een paar sandwiches in een papieren zak. Maar: le monde appartient à qui se lèvent tôt, zeggen de Fransen. De wereld behoort toe aan wie vroeg opstaat. En dat geldt zeker in de bergen.

Jean-Luc Ligeon is alpinist en ervaren berggids. Je kan hem inhuren bij het bureau des Guides hier in de Vallée des Belleville. Hij is één van de weinige gidsen, bevoegd om toeristen veilig over het gletsjerijs te begeleiden. In zijn gedeukte Dacia brengt hij ons voorbij Val Thorens over een steil kruipend steenpad tot bij een geïmproviseerde parkeerplaats. Vandaar zullen we het te voet moeten klaren.

Klimgordels aan en klampen onder de bergschoenen, voor we ons op het ijs wagen.

Een dag eerder hebben we beneden in het dal onze uitrusting bij mekaar gepast: een paar stevige bergschoenen, met ijzeren crampons of klampen om er onderaan te binden, en een piolet of ijsbijl, die steun moet geven bij het stappen en die we kunnen gebruiken wanneer we onverhoopt toch zouden vallen of aan het schuiven gaan. Ligeon toont ons hoe we de piolet subtiel tussen duim en wijsvinger ter hand houden, maar raadt aan om hem nu achter de riem van onze rugzak over de schouder heen te dragen. Ook de crampons blijven voorlopig in de rugzak.

Krimpende ijsmassa

We stappen eerst een eind in de richting van de gletsjer de la Chavière, die indrukwekkend voor onze ogen opdoemt. Ligeon relativeert onze verwondering, door te vertellen hoe de gletsjer in het verleden nog zoveel imposanter was. De klimaatverandering heeft vooral de laatste tien jaren het eeuwige ijs letterlijk ‘als sneeuw voor de zon’ doen wegkwijnen. Een laag à rato van 1 tot 3 meter verdwijnt jaarlijks in de vorm van smeltwater dalwaarts en keert niet meer terug. Zelfs op deze hoogte zijn sneeuwkanonnen een absolute noodzaak om gedurende de winter skipret te blijven garanderen. Maar ook die kunnen niet verhinderen dat de gletsjer gevoelig krimpt en richting dal plooit.

Of het dan niet risicovol is voor argeloze toeristen om over dat broze gletsjerijs heen te stappen? En het wel duurzaam heet om deze activiteit ’s zomers aan een aanzienlijke meute nieuwsgierige vakantiegasten aan te bieden? Jean-Luc Ligeon ziet er geen graten in: als je geen afval in de bergen achterlaat, is de impact op de natuur verwaarloosbaar. En eenieder met een behoorlijke basisconditie, vanaf de leeftijd van 16 jaar, kan zo’n gletsjertocht ook fysiek aan. ‘Tu verras!’ Zolang je maar langzaam aan doet, want de lucht op ongeveer 3000 m is voelbaar ijl.

Best niet te dicht op de rand lopen, wanneer er vervaarlijke scheuren in het gletsjerijs opduiken.

Bij de overgang van rotsbodem naar het gladde ijs van de gletsjer, binden we onze klampen aan. Ligeon legt ons uit hoe dat werkt en laat vervolgens een aantal stapoefeningen uitvoeren op de gletsjer, om ons te leren hoe we die ijzeren klauwen precies in de ijsmassa moeten prikken om zowel bergop- als -afwaarts voldoende grip te behouden. Koud kunstje, als je er eenmaal mee weg bent.

Met vier op een rij

Vooral aan de dalzijde vertoont het gletsjerijs een aantal scheuren, waar het toch wel uitkijken is om eroverheen te stappen. Maar de gids doet secuur zijn werk en wij volgen gedwee. Hoe basic ook, we doen nu echt wel aan alpinisme, in een omgeving zoals we die eerder enkel kenden van documentaires op tv. Hoog in de bergen hier hoor je enkel het ijs kraken onder je voeten, verder niks. Geen fluitende marmotten, waar je 1000 meter lager haast niet naast kijken kan, ook geen ander teken van leven op een eenzame kleine vlinder na, die zich hoog op de thermiek door het luchtruim laat drijven.

Zo omhoog te stappen over een ijsvloer is inderdaad geen grote kunst, al gaat het toch wel op je adem werken. Maar Ligeon houdt met regelmaat halt om onze conditie te monsteren en vertelt dan honderduit over de omgeving of over de kwalijke gevolgen van de smeltende ijskap en de opwarming van de aarde, die je hier echt niet meer kan negeren.

Bij het stijgen of dalen op gladde, steile stukken haken we ons met een touw aan elkaar vast.

Wanneer we de bovenlijn van de gletsjer naderen en het ijs onder onze voeten harder maar ook steiler wordt, is het tijd om de klimgordels aan te trekken. Met een touw dat we via een lus aan onze klimhaak bevestigen, houden we een vaste afstand en zekeren we mekaar. Ligeon legt weer haarfijn uit hoe dat in zijn werk gaat. Veiligheid voor alles. Na opnieuw een flink stuk stappen, in een ordentelijke vier-op-rij, bereiken we een rotsrand, waar de berg aan de overzijde vervaarlijk naar beneden helt.

Goddelijke vergezichten

Het panorama hier, op een hoogte van ongeveer 3200 meter is a-dem-be-ne-mend! Niet zo heel ver weg doemt in het open landschap de witbesneeuwde top van de Mont Blanc op. Verder ook de Mont-Cenis, de toppen en gletsjers rond Briançon en de Italiaanse Alpen bij Sestrière. Meer zuidelijk de helgroene pieken van de Alpes du Sud. Achter ons rijst de Pointe de la Masse op en kijken we diep in het dal van Les Belleville. Jean-Luc Ligeon kent elke col en pas hier als zijn broekzak, hoogtemeters inclusief.

Onze ervaren gids Jean-Luc kent elke Alpentop in de omgeving met naam en toenaam.

We zetten ons neer en blijven ongeveer een half uur in bewondering zitten. Uit zijn rugzak diept onze gids een saucisson op, die hij met een zakmes in partjes snijdt en ons tijdens het gesprek aanbiedt. ‘Fait maison. Zelfgemaakt’, zegt hij met enige trots, ‘met een vierkruidenmengeling die er de unieke smaak aan geeft.’ We gissen onder mekaar welke vier kruiden dat dan wel mogen zijn.

Even gedisciplineerd als we boven zijn geraakt, dalen we daarna weer de gletsjer af. Naarmate we verder dalen zien we het smeltwater in geultjes naar beneden lopen, om er de kwijnende bergmeertjes te vullen. Hier en daar stort het zich eerst nog langs een kloof naar beneden in de krochten van het gletsjerijs. Gordels en klampen mogen weer uit als we opnieuw soliede ondergrond bereiken en al snel zien we de Dacia die ons, nog steeds in droomtoestand, naar het dal terugbrengt. Een onvergetelijke ervaring rijker.

(Deze reportage kwam tot stand in samenwerking met Atout France en France Montagnes.)

PRAKTISCHE INFORMATIE

ALGEMEEN

Toeristische Dienst Vallée des Belleville | www.valleedesbelleville.com — tel.
Maison des Guides et de la Montagne de Val Thorens | www.valthorens.com — tel. : +33 (0)4 79 00 84 83
Bureau des Guides — Vallée des Belleville | www.guides-belleville.com

GLETSJERWANDELEN

Elke maandag en woensdag kan je terecht bij het Bureau des Guides des Belleville, voor een gletsjerwandeling over de Chavrière- of de Gébroulazgletsjer. Prijs: ca.. 50 € voor een halve dag.

Gids Jean-Luc Ligéon | eapspublic.sports.gouv.fr